Ondervoeding, gedefinieerd als een tekort of disbalans van energie, eiwitten en andere voedingstoffen, kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Het ontstaat vaak door een combinatie van somatische, functionele, psychische en sociale factoren. (1)

Ondervoeding herkennen is niet altijd makkelijk, maar let op signalen zoals: onbedoeld gewichtsverlies, kleding die te los zit, verminderde eetlust en vermoeidheid of slechtere conditie. (2)

De gevolgen zijn ingrijpend: van verminderde wondgenezing tot een zwakker immuunsysteem en slechtere zelfredzaamheid. Dit kan leiden tot een hogere zorgvraag en kosten. (3)

Feiten over ondervoeding

• 8,5% van de thuiswonende 65-plussers is ondervoed. (1)
• 16% van de thuiswonende kwetsbare 65-plussers is ondervoed. (1)
• 1 op de 4 tot 5 patiënten in ziekenhuizen, zorginstellingen en de thuiszorg is ondervoed. (2)
• 80% van de aanvragen bij Sorgente op indicatie (risico) op ondervoeding.

Uit onderzoek blijkt dat een domein overstijgende aanpak kan bijdragen aan betere kwaliteit van leven en lagere zorgkosten door bijvoorbeeld minder ziekenhuisopnames.

Diagnose en behandeling

Het vroegtijdig signaleren van ondervoeding is cruciaal. De behandeling is maatwerk, waarbij medische voeding een rol kan spelen als gewone voeding niet volstaat. Afhankelijk van de inname van de voeding kunnen onder andere verrijkte maaltijden, drinkvoeding of sondevoeding worden ingezet. De algemene stelregel die hierbij gebruikt wordt is (2):

• Bij een inname 75 – 100% van de vastgestelde behoeften bestaat het behandelplan uit eiwit- en energierijke voeding in de vorm van verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse verstrekkingen en eventueel aanvullend drinkvoeding of eiwitsupplementen.
• Bij een inname 50% – 75% van de vastgestelde behoeften is het advies drink- en/of sondevoeding naast eiwit- en energierijke voeding.
• Is de inname minder dan 50% van de behoeften en is er geen kans op snelle verbetering van de inname, dan is volledige sondevoeding aangewezen, aangevuld met wat per os mogelijk is.
• Totale parenterale voeding (TPV) is geïndiceerd wanneer langer dan zeven dagen niet voldoende gevoed kan worden via het maag-darmkanaal omdat enterale voeding niet of onvoldoende mogelijk is of contra-geïndiceerd is.

Wist je dat…

…ziek zijn echt topsport is! Gewicht verliezen tijdens ziekte is geen gezonde manier van afvallen. Iedere kilogram gewichtsverlies is een halve kilogram spiermassa. Verloren spiermassa is niet snel weer opgebouwd. Na een week ziek zijn kan zomaar 10% spiermassa verloren zijn. Tijdens ziekte heeft een volwassen persoon meestal 1,5 tot 2 keer meer eiwit nodig dan in een gezonde situatie, ongeacht of iemand ondervoed is. Vergeet niet: eiwitrijke producten zijn van belang voor kracht en behoud van spiermassa en bewegen is belangrijk voor behoud van spieren. (2)

Bronnen:

1. Kenniscentrum Ondervoeding. (2024, 4 november). Algemene informatie en signalering.
2. Kenniscentrum Ondervoeding. (z.d.). Ziek zijn is topsport.
3. Kruizenga, et al, (2019). RICHTLIJN ONDERVOEDING HERKENNING, DIAGNOSESTELLING EN BEHANDELING VAN ONDERVOEDING BIJ VOLWASSENEN