Blog ‘Handvatten om jouw patiënt te ondersteunen bij het gebruik van drinkvoeding’
Ondanks jouw adviezen om de gewone voeding te verrijken – dubbel beleg op de boterham, gebruik van volle producten en (extra) calorierijke tussendoortjes – lukt het de patiënt niet om op gewicht te blijven of te komen. Je vraagt je af of deze patiënt baat heeft bij drinkvoeding.
Om je te helpen bij het beantwoorden van die vraag delen we in deze blog onze inzichten over het inzetten van dieetvoeding voor medisch gebruik. Met de richtlijnen van de Stuurgroep Ondervoeding als kader gaan we in op de effecten van drinkvoeding. In de laatste alinea benoemen we de barrières, die de patiënt ervaart bij het gebruik van drinkvoeding thuis. Daar hebben we dit jaar namelijk onderzoek naar gedaan.
Richtlijnen bijvoeding
Als het gaat om het inzetten van dieetvoeding voor medisch gebruik – waaronder drinkvoeding – heeft de Stuurgroep Ondervoeding richtlijnen vastgesteld. Die zijn onderverdeeld in de volgende categorieën:
- De inname is 75 – 100% van de vastgestelde behoefte.
- De inname is 50 – 75% van de vastgestelde behoefte.
- De inname is minder dan 50% van de vastgestelde behoefte.
Inname 75 – 100% vastgestelde behoefte
Is de inname van de patiënt 75 tot 100% van de vastgestelde behoefte? Dan bestaat het behandelplan uit eiwit- en energierijke voeding in de vorm van verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse verstrekkingen en eventueel drinkvoeding.
Inname 50 – 75% vastgestelde behoefte
Bij een inname van 50% tot 75% van de vastgestelde behoefte is het advies drink- en/of sondevoeding naast eiwit- en energierijke voeding.
Inname minder dan 50% vastgestelde behoefte
Is de inname minder dan 50% van de behoefte? En is er het vermoeden dat dit niet snel verbetert? Dan is de patiënt aangewezen op volledige sondevoeding, aangevuld met wat per os mogelijk is.
Let wel, bovengenoemde stelregels zijn algemene uitgangspunten. Op basis van de specifieke kenmerken en individuele situatie van de patiënt kun je hiervan afwijken(1).
Oorzaken van een lage inname
Niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen of opnemen heeft verschillende oorzaken. De meest voorkomende oorzaken zijn:
- Bij (herstel van) een ziekte waarbij voeding extra aandacht vraagt zoals oncologie, cystic fybrosis (CF) of een darm-, spier- of longziekte.
- Voor of na een operatie.
- Als het nuttigen van de normale maaltijd niet lukt door slik- of kauwproblemen.
- Bij ongewenst gewichtsverlies door bijvoorbeeld stress of een eetstoornis.
Effecten gebruik drinkvoeding
Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van drinkvoeding. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de effecten op korte én op lange termijn.
Op korte termijn (1 maand) kan drinkvoeding – vergeleken met gewone voeding met dieetpreparaten – de inname van energie en voedingsstoffen effectiever verhogen. Op lange termijn is dit effect alleen blijvend als drinkvoeding wordt ingepast in de gebruikelijke voeding, waarbij de patiënt een persoonlijk advies krijgt.
Door het gebruik van drinkvoeding kan de inname uit gewone voeding wel enigszins dalen. Over het algemeen weegt dit niet op tegen de extra inname uit drinkvoeding.
Een goede begeleiding door de diëtist is dan ook van groot belang(2).
Barrières gebruik drinkvoeding thuis
Vaak stoppen patiënten vroegtijdig met het gebruik van drinkvoeding. Vroegtijdig stoppen – zonder overleg met jou als behandelaar – is niet compliant. Met als mogelijk gevolg dat de patiënt zijn / haar behandeldoel niet behaalt.
Recent heeft Sorgente de barrières bij het gebruik van drinkvoeding thuis in kaart gebracht(3). Hieronder staan de meest genoemde barrières:
- De reden voor gebruik is niet altijd bekend bij de patiënt.
- De gebruiksduur / dieetduur is niet bekend bij de patiënt.
- De patiënt is niet genoeg bekend met de variatiemogelijkheden.
- Er wordt een bestelling geplaatst zonder overleg met de patiënt.
- De communicatie is niet afgestemd met de patiënt.
De eerste barrière speelt vooral bij patiënten die kortdurend drinkvoeding gebruiken. Tijdens één van onze interviews vertelde iemand: “Later werd mij duidelijk dat ik de bijvoeding moest nuttigen ten behoeve van de proteïnen. Als ik dit eerder had geweten kon ik mij er beter op richten.” Ook worden wij wel eens gebeld door patiënten die na ontvangst van de doos met drinkvoeding niet goed weten wat de bedoeling is.
Is er naast onwetendheid over de gebruiksduur (de tweede barrière) ook nog sprake van andere klachten? Dan is dit een extra reden voor de patiënt om vroegtijdig te stoppen. Je kunt denken aan mond- of keelproblemen, misselijkheid en smaakveranderingen. Ook kan het zijn dat de patiënt het idee heeft dat de medische voeding niet meer nodig is. Of dat hij / zij liever reguliere voeding gebruikt.
“Ik zag het als een kuurtje, dus ben ik het zelf gaan afbouwen.”
Goed om te weten: Sorgente heeft diverse materialen ontwikkeld, die je kunt gebruiken ter ondersteuning bij jouw uitleg over het belang en gebruik van drinkvoeding. Interesse? Bekijk de materialen.
De kracht van begeleiding
Uit bovenstaande blijkt wel dat jij als diëtist een belangrijke rol speelt bij de bewustwording van de patiënt over het belang van drinkvoeding.
Als je patiënt weet dat het gebruik van drinkvoeding bijdraagt aan het op gewicht komen, waardoor er meer energie is om bijvoorbeeld met de kleinkinderen te spelen of een hobby op te pakken, zal hij of zij gemotiveerder zijn om het dieetadvies vol te houden.
Op deze manier kun jij als diëtist een bijdrage leveren aan behandeldoel én het welzijn van je patiënt.
Lees ook deze blogs over drinkvoeding
Vind je deze informatie interessant?
Ontvang de nieuwste inzichten en tips eenvoudig via -email. Meld je aan voor onze nieuwsbrief:
Bronvermelding:
1 Kruizenga, H., Beijer, S., Huisman-de Waal, G., Jonkers-Schuitema, C., Klos, M., Remijnse-Meester, W., … Witteman, B. (2019, januari). Richtlijn ondervoeding. Geraadpleegd van https://www.stuurgroepondervoeding.nl/wp-content/uploads/2019/02/SoV01-Richtlijn-Ondervoeding-losse-paginas-210x297februari-2019.pdf
2 Vogel, J., Beijer, S., Delsink, P., Doornink, N., Ten Have, H. & Van Lieshout, R. (2016). Handboek Voeding bij kanker (2e, geheel herziene druk). Utrecht, Nederland: De Tijdstroom Uitgeverij.
3 Hierbij is de database van de volwassen drinkvoedingspatiënten bij Sorgente geanalyseerd. Daarnaast is er kwalitatief onderzoek gedaan middels telefonische interviews (n=30) en diepte-interviews bij patiënten thuis (n=11).
